Yn y 1950au hwyr a'r 1960au cynnar, fe ddatblygodd Corfforaeth Abertawe gynllun i greu argae a chronfa ddŵr yng Nghwm Gwendraeth Fach. Pwrpas y gronfa arfaethedig fyddai i gyflenwi dŵr i ardal Abertawe. Fe fyddai adeiladu argae wedi arwain at foddi tir ffrwythlon, sawl ty fferm a nifer o dai yn agos at, ac o fewn, bentref Llangyndeyrn, a hefyd i fyny’r afon i bentref Porthyrhyd. Yn wir, o dan y cynllun, byddai pentref Llangyndeyrn ei hun wedi

Mae ‘na hanner can mlynedd wedi mynd heibio bellach ers brwydr y gymuned leol i achub y pentref a Dyffryn Gwendraeth Fach rhag cael eu boddi i greu cronfa ddŵr. Mae’r dathliadau cynnar eisoes wedi dechrau ac maent wedi bod yn bleserus ac yn llwyddiannus iawn. Bydd yna ddigwyddiadau yn parhau drwy gydol y flwyddyn hon gan ddiweddu mewn uchafbwynt ym Mis Hydref 2013. Rydym yn gobeithio y bydd ein cyfres o ddathliadau yn parhau i fod yn llwyddiannus

Rhaglen deledu o 1983. Cyflwynydd Tweli Griffiths. Cliciwch ar y cyswllt i weld y ffilm.http://youtu.be/H4Wqim9n3IQ